رویکرد شباهت­گریزی پایۀ اصلی شکل­گیری واج­آرایی زبان­های بشری را ادراک­پذیری می‌داند. در این رویکرد، همخوان­های انسدادی به­دلیل ضعف ذاتی در سرنخ­های ادراکیشان، بخصوص درجایگاه پایانی، گزینه­های اصلی برای حذف هستند. مقالۀ حاضر با این رویکرد و در قالب نظریۀ بهینگی به بررسی رابطۀ میان امکان حذف انسدادی پایانی در خوشه­های همخوانی زبان فارسی، براساس میزان شباهت میان دو عضو خوشۀ همخوانی می­پردازد. بدی...

الف) موضوع و طرح مسئله: میل به تمایز در میان تمام عناصر واجی زبان ها قابل مشاهده است. بسیاری از فرایندهای واجی متأثر از همین تمایل به تمایز میان واج های روی محور هم نشینی هستند. هدف این پژوهش بررسی نقش تمایز میان دو واحد مجاور در حذف همخوان در زبان فارسی است، با این فرض که در یک خوشه ی همخوانی هرچه همخوان انسدادی پایانی شباهت بیشتری با همخوان پیش از خود داشته باشد، احتمال حذف آن بیشتر است. نگار...

مقالة حاضر به بررسی گونه‌های همخوان انسدادی چاکنایی در جایگاه‌های مختلف واژه، در گونة گفتاری فارسی تهرانی، می‌پردازد. بررسی شواهد صوت‌شناختی نشان می‌دهد که تولید گونه‌های آوایی متنوع این همخوان، شامل انسداد چاکنایی، واک بازداشته یا جیرجیری و کشش واکه به جبران حذف یا تضعیف آن، در مجموع بافت‌های مستعد وقوع همخوان انسدادی چاکنایی در جایگاه‌های آغازی، میانی و پایانی واژه، منطبق بر پیوستار واک‌سازی ...

در این پژوهش پارامترهای صوت شناختی تعیین جایگاه تولید همخوان های انسدادی بدنه ای در زبان فارسی معیار مورد بررسی قرار گرفت. ماهیت تولیدی همخوان های انسدادی بدنه ای زبان فارسی بسیار وابسته به بافت واکه ای بعد از خود است. به منظور تعیین جایگاه تولید همخوان های انسدادی بدنه ای از پارامترهای، الگوی طیفی انفجار رهش، مرکز تجمع انرژی، معادله کانونی گذر سازه دوم، طول گذرهای سازه ای و فرکانس آغازه و پایا...

در این مقاله نشان داده می­شود که حذف همخوان­های انسدادی تیغه­ای فارسی تحت تأثیر آوای ماقبل خود روی می­دهد. در این مقاله فرایند حذف همخوان­های انسدادی تیغه­ای فارسی بر اساس اصل مرز اجباری (ocp) مطرح شده است. فرایند اصل مرز اجباری شرایطی را مطرح می­کند که طی آن همجواری مشخصه­ها را مجاز نمی­داند. از این رو حذف انسدادی­های تیغه­ای /t, d/ که دارای مشخصه­­های [- رسا، - پیوسته، +تیغه­ای] هستند، پیش از...

مقاله حاضر به بررسی گونه های همخوان انسدادی چاکنایی در جایگاه های مختلف واژه، در گونه گفتاری فارسی تهرانی، می پردازد. بررسی شواهد صوت شناختی نشان می دهد که تولید گونه های آوایی متنوع این همخوان، شامل انسداد چاکنایی، واک بازداشته یا جیرجیری و کشش واکه به جبران حذف یا تضعیف آن، در مجموع بافت های مستعد وقوع همخوان انسدادی چاکنایی در جایگاه های آغازی، میانی و پایانی واژه، منطبق بر پیوستار واک سازی ...

جایگزینی یک واجِ زبان وام‌دهنده با شبیه‌ترین آوای موجود در زبان وام گیرنده «جایگزینی صدا» یا  «جایگزینی واج» نامیده می‌شود. واژه‌های بسیاری از زبان عربی وارد زبان فارسی و گویش‌های گوناگون آن شده‌اند که دارای دو نویسة «ق» و «غ» هستند. این دو نویسه که در زبان عربی به ترتیب به صورت‌ همخوان‌های ملازی انسدادی بی‌واک /q/ و سایشی واک‌دار /R/ تلفظ می‌شوند، در زبان فارسی معیار تلفظی یکسان دارند و هر دو ب...

یکی از جایگاه‌هایی که در اغلب زبان‌ها تمایلی به تولید همخوان از آن نیست، جایگاه تولید ملازی است. تعداد اندکی از زبان‌هایی که در این جایگاه، همخوان تولید می‌کنند تنها دارای یک همخوان انسدادی‌اند. در خصوص زبان فارسی، اکثر دستورنویسان و زبان‌شناسان بر این نکته توافق دارند که در این زبان، گونۀ معیار تنها یک واج انسدادی ملازی وجود دارد و این واج انسدادی ملازی، همخوان انسدادی ملازی واکدار است که می‌ت...

در بسیاری از منابع آواشناسی زبان فارسی، بر سر شیوۀ تولید همخوان ملازی /G/ در فارسی معیار اتفاق نظر وجود ندارد. در این مقاله، به بررسی صوت­شناختی شیوة تولید این همخوان در زبان فارسی محاوره­ای معیار، در بافت­های آوایی میان­واکه­ای، آغازی، پایانی و در خوشة همخوانی پرداخته شد و نمونه­های گفتاری ده گویشور بومی فارسی معیار (پنج زن و پنج مرد) از طبقهْ تحصیل­کرده، بدون آشنایی با زبان­شناسی و در محدودهْ س...

بسیاری از زبان شناسان ساختار هجایی زبان فارسی را شامل یک همخوان اجباری به عنوان آغازه هجا، یک واکه در جایگاه هسته و یک یا دو همخوان اختیاری در جایگاه پایانی می دانند. بر این اساس، این امکان که در زبان فارسی دو واکه در دو هجای مجاور در کنار یکدیگر قرار بگیرند وجود ندارد و در این زبان با شیوه های خاصی که مهم ترین آن ها افزایش همخوان میانجی است، از التقای مصوت ها جلوگیری می شود. در این مقاله، با ی...